2008 च्या मुंबई हल्ल्याने जगभरातील प्रत्येकाचे लक्ष वेधले होते. या हल्ल्यात 160 हून अधिक लोक मरण पावले होते आणि अनेक लोक गंभीरपणे जखमी झाले होते. या हल्ल्याच्या मास्टरमाईंडच्या शोधात भारतीय सुरक्षा यंत्रणांनी वर्षानुवर्षे प्रयत्न केले. एक प्रमुख नाव जे त्या हल्ल्याशी जोडले गेले ते म्हणजे तहव्वुर राणा (Tahawwur Rana). आता राणा भारतात प्रत्यार्पण होणार असल्याच्या बातम्या येत आहेत.

Tahawwur Rana कोण आहे?
Tahawwur Rana यांचा जन्म 1961 मध्ये पाकिस्तानात झाला. पाकिस्तानी आर्मीच्या डॉक्टर म्हणून सुरुवातीला तो कार्यरत होता. नंतर 1990 च्या दशकाच्या उत्तरार्धात, राणा कॅनडाला जाऊन कॅनेडियन नागरिकत्व आणि अनुकूल registers दोन्ही मिळवले. त्यानंतर तो शिकागो शहरात स्थायिक झाला आणि इमिग्रेशन कन्सल्टन्सी व इतर व्यवसाय सुरू केले.
2009 मध्ये, राणा आणि डेव्हिड हेडली या दोघांनाही 2008 मधील मुंबई हल्ल्यात सहभागी असल्यामुळे अटक करण्यात आली होती. हल्ल्यातील 160 हून जास्त मृत्यू आणि अनेक जखमींमध्ये राणाचा आतंक होता. राणाच्यावरील संकेतांमध्ये अमेरिकन नागरिकांच्या हत्येला मदत देणे, वादग्रस्त व्यंगचित्र हल्ल्याला समर्थन देणे आणि जागतिक दहशतवादाशी त्याचा आतंक होता.
मुंबई हल्ल्यात राणाची भूमिका
Tahawwur Rana 2008 च्या मुंबई हल्ल्यात प्रत्यक्षपणे सहभाग घेत नसला तरी त्याने हल्ल्याचे नियोजन, आणि त्यासाठी आवश्यक साधने आणि पुरवठा उपलब्ध करून दिला. राणाच्या सक्रियतेमुळेच डेव्हिड हेडली आणि इतर हल्लेखोरांना आवश्यक माहिती मिळाली आणि मुंबईतील विविध स्थानकांवर हल्ले घडवले गेले.
राणा अमेरिकेत पकडला गेला आणि त्याच्यावर 12 गंभीर आरोप होते. त्यापैकी काही आरोप अमेरिकन नागरिकांच्या हत्येला मदत करणे, आणि दहशतवादी कारवायांमध्ये मदत करणे होते.
राणाचे प्रत्यार्पण
आशा व्यक्त केली जात होती की, राणा अमेरिका आणि भारत यांच्यातील कूटनीतिक प्रक्रियेच्या आधारे भारतात प्रत्यार्पण केला जाईल. सुरुवातीला राणाने भारतात प्रत्यार्पण होण्यास विरोध केला होता. त्याने अमेरिकेतील कोर्टात याचिका दाखल केली होती, परंतु त्याची याचिका फेटाळल्यानंतर, 2023 मध्ये अमेरिकेच्या सर्वोच्च न्यायालयाने त्याचे भारतात प्रत्यार्पण करण्यास मान्यता दिली.
त्यानंतर भारतीय यंत्रणांनी राणा भारतात आणण्यासाठी सक्रिय प्रयत्न सुरू केले. 2025 च्या फेब्रुवारीत, राणाच्या प्रत्यार्पणाची प्रक्रिया अंतिम टप्प्यात आली होती. तेव्हा अमेरिकेने त्याला भारतीय अधिकार्यांच्या ताब्यात दिले. आता राणा भारतात येईल आणि त्यावर मुंबई हल्ल्यातील त्याच्या सहभागाबद्दल खटला चालवला जाईल.
राणाचे भारतात आणल्यानंतर काय होईल?
तहव्वुर राणाचे भारतात आणल्यानंतर त्याला सुरुवातीला दिल्लीतील एनआयए कोठडीत ठेवण्यात येईल, अशी शक्यता आहे. त्यानंतर त्याला मुंबईत आणून खटला चालवला जाईल. मुंबईतील आर्थर रोड जेलमध्ये त्याला ठेवले जाऊ शकते, जिथे अजमल कसाबला ठेवण्यात आले होते.
मुंबई हल्ल्याच्या संदर्भात त्याला दोषी ठरवले जाते, आणि या खटल्यात राणाला त्याच्या कृत्यांसाठी सजा होईल अशी आशा व्यक्त केली जात आहे. भारतातील सुरक्षा यंत्रणा त्याच्या प्रत्यार्पणाची पूर्ण तयारी करत आहेत.
भारतातील दहशतवाद विरोधी कारवाई
तहव्वुर राणा आणि डेव्हिड हेडली यांच्या अटकेमुळे भारताच्या दहशतवाद विरोधी यंत्रणांनी दहशतवादी कारवायांविरोधात ताकद दाखवली आहे. विशेषतः मुंबई हल्ल्यानंतर, भारतातील सुरक्षा यंत्रणा अधिक सावध आणि सजग बनली आहेत. दहशतवादी कारवायांचे नियोजन, वित्तीय सहाय्य आणि आंतरराष्ट्रीय नेटवर्कसह दहशतवादाचे व्यापक स्वरूप समजून घेत त्यावर नियंत्रण ठेवण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत.
Tahawwur Rana भारतीय दहशतवाद विरोधी यंत्रणांसाठी एक महत्त्वाचा व्यक्ती आहे. मुंबई हल्ल्यातील त्याची भूमिका आणि त्याचे जागतिक दहशतवादी नेटवर्कशी असलेले संबंध, त्याला एक महत्त्वपूर्ण लक्ष्य बनवतात. भारतात प्रत्यार्पण झाल्यानंतर त्याला कायद्यातील योग्य शिक्षा मिळावी, अशी सर्वांची अपेक्षा आहे. भारताने त्याच्या प्रत्यार्पणाची प्रक्रिया पूर्ण केली आहे, आणि त्याच्या खटल्याला अंतिम रूप दिल्यानंतर या मोठ्या प्रकरणाची परिणती कशी होईल, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल.