उपवास हा केवळ धार्मिक नव्हे, तर वैज्ञानिक दृष्टिकोनातूनही महत्त्वाचा मानला जातो. नुकतेच अमेरिकन पॉडकास्टर Lex Fridman यांनी PM Narendra Modi यांच्या मुलाखतीपूर्वी 45 तास फक्त पाणी पिऊन उपवास केला. यामुळे अनेकांचे लक्ष Long Fasting Benefits कडे गेले आहे. पण 45 तास उपवास केल्याने शरीरात नेमके काय होते? चला, सविस्तर पाहूया.
45 तास उपवास – शरीरात कोणते टप्प्याटप्प्याने बदल होतात?
उपवास केल्यावर शरीरात ऊर्जा निर्मिती आणि सेल रिपेअरिंगसाठी वेगवेगळ्या टप्प्यांत बदल होतात. खालील तक्त्यात टप्प्याटप्प्याने प्रक्रिया समजावून सांगितली आहे.
| टप्पा | शरीरात काय घडते? |
|---|---|
| 6-12 तास | शरीरातील ग्लुकोज वापरला जातो, रक्तातील साखरेची पातळी कमी होते, इन्सुलिनचे प्रमाण घटते. |
| 12-24 तास | ग्लायकोजेनचा साठा कमी होतो, चरबी जळू लागते, केटोसिस प्रक्रिया सुरू होते, ऑटोफॅगीची सुरुवात होते. |
| 24-36 तास | पेशींची दुरुस्ती वाढते, जुने आणि खराब झालेले प्रोटीन काढले जातात, रोगप्रतिकारक शक्ती सुधारते. |
| 36-45 तास | पूर्ण ऑटोफॅगी सक्रिय होते, पेशींची नवीन निर्मिती होते, चरबी वेगाने जळते, स्टेम सेल उत्पादन वाढते. |
Autophagy म्हणजे काय?
नोबेल पुरस्कार विजेते शास्त्रज्ञ Yoshinori Ohsumi यांनी ऑटोफॅगीवर संशोधन केले आहे. त्यानुसार Autophagy म्हणजे शरीरातील जुने, खराब किंवा अनावश्यक प्रथिने आणि पेशी काढून टाकण्याची नैसर्गिक प्रक्रिया. यामुळे कर्करोगासारख्या आजारांचा धोका कमी होतो आणि शरीर नव्या पेशींसह पुनरुत्पादित होते.
45 तास उपवासाचे फायदे
✅ Weight Loss & Fat Burn – चरबी जळते, केटोसिस सुरू होते.
✅ Diabetes Control – इन्सुलिन संवेदनशीलता वाढते, Type-2 Diabetes चा धोका कमी होतो.
✅ Detox & Cellular Cleansing – शरीर जुने टॉक्सिन्स बाहेर टाकते, नव्या पेशी निर्माण होतात.
✅ Brain Health – केटोन बॉडीज मुळे मेंदूला अधिक ऊर्जा मिळते, मानसिक स्पष्टता वाढते.
✅ Heart Health – कोलेस्ट्रॉल आणि रक्तदाब नियंत्रित होतो, हृदयाच्या आरोग्यास मदत होते.
✅ Longevity & Anti-Aging – पेशींच्या दुरुस्तीमुळे वृद्धत्व कमी होते, आयुर्मान वाढते.
कोणाला 45 तास उपवास करू नये?
❌ गर्भवती आणि स्तनपान करणाऱ्या महिला
❌ Type-1 Diabetes किंवा Hypoglycemia असलेले लोक
❌ ज्या लोकांना सतत थकवा, चक्कर येते किंवा अशक्त वाटते
❌ गंभीर हृदयरोग असलेले रुग्ण
❌ अती कमी वजनाचे किंवा कुपोषित लोक
45 तास उपवास केल्याने शरीराला ‘अमृत’ मिळतं का?
खरं तर, शरीरात अमृतसारखे कोणतेही विशिष्ट द्रव्य तयार होत नाही, पण उपवासामुळे शरीराची नैसर्गिक पुनरुत्पत्ती आणि चयापचय सुधारतो. यामुळे शरीर अधिक निरोगी राहते आणि आयुर्मान वाढू शकते.
निष्कर्ष
👉 45 तास उपवास केल्याने ऑटोफॅगी, फॅट बर्निंग, आणि पेशींची दुरुस्ती होते.
👉 यामुळे वजन कमी होण्यास मदत होते आणि मधुमेहासारख्या आजारांचा धोका कमी होतो.
👉 पण प्रत्येकाने आपली शारीरिक स्थिती लक्षात घेऊनच उपवास करावा.
तुम्हाला हा माहितीपूर्ण ब्लॉग कसा वाटला? तुमच्या अनुभवांबद्दल सांगा! 🚀
