Mumbai महानगरपालिकेने आगामी गणेशोत्सवासाठी नवे निर्देश जारी केले असून प्लास्टर ऑफ पॅरिस (POP) मूर्तींवर संपूर्ण बंदी घालण्यात आली आहे. हा निर्णय उच्च न्यायालयाच्या आदेशानुसार लागू करण्यात आला आहे. Eco-Friendly गणेशोत्सव साजरा करण्याच्या दृष्टीने मूर्तीकारांना इको-फ्रेंडली मूर्ती बनवण्यासाठी प्रोत्साहन दिले जाणार आहे. तसेच, मंडप परवानगी आणि इतर सुविधांसाठी ठराविक अटी घालण्यात आल्या आहेत. नियमांचे उल्लंघन केल्यास दंडात्मक कारवाई केली जाणार आहे.
पर्यावरणपूरक गणेशोत्सवाची गरज
गणेशोत्सव हा महाराष्ट्रासह संपूर्ण देशभर आणि विदेशातही मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. परंतु, पर्यावरणावर होणाऱ्या विपरीत परिणामांमुळे मुंबई महानगरपालिकेने POP मूर्तींवर बंदी घालण्याचा निर्णय घेतला आहे. यामुळे मूर्ती विसर्जनाच्या वेळी होणारे जलप्रदूषण रोखता येणार आहे.
नवीन परिपत्रकानुसार महत्त्वाचे नियम:
- POP मूर्तींवर संपूर्ण बंदी:
- मुंबई उच्च न्यायालयाच्या आदेशानुसार POP मूर्तींना पूर्णपणे बंदी घालण्यात आली आहे.
- केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या 12 मे 2020 च्या मार्गदर्शक सूचनांची काटेकोर अंमलबजावणी करण्यात येणार आहे.
- मूर्तीकारांना प्रोत्साहन:
- पर्यावरणपूरक मूर्ती बनविणाऱ्या मूर्तीकारांना महानगरपालिकेमार्फत निःशुल्क मंडप परवानगी दिली जाणार आहे.
- इको-फ्रेंडली मूर्ती निर्मितीसाठी आवश्यक सुविधा पुरविण्यात येतील.
- मंडप परवानगी आणि अटी:
- सार्वजनिक व खाजगी जागेवरील मंडप परवानगीसाठी अर्ज करताना गतवर्षीच्या परवानगीची प्रत जोडणे बंधनकारक आहे.
- रस्ते व फूटपाथवर खड्डे खणण्यास सक्त मनाई असून उल्लंघन केल्यास प्रति खड्डा 2000 रुपये दंड आकारला जाईल.
- “येथे केवळ पर्यावरणपूरक मूर्ती घडविल्या जातात” असा फलक मंडपाच्या प्रवेशद्वाराजवळ स्पष्टपणे लावावा.
- मूर्ती उंची व स्थिरता:
- मूर्ती आगमन, स्थापना आणि विसर्जन सोयीस्कर होईल एवढ्याच उंचीच्या मूर्ती घडवाव्यात.
- स्थापनेदरम्यान मूर्ती स्थिर राहील याची खात्री करावी.
राजकीय आणि सामाजिक भूमिकांकडे लक्ष
महानगरपालिकेच्या या निर्णयावर गणेशोत्सव मंडळे, मूर्तीकार आणि राजकीय नेते काय भूमिका घेणार हे पाहणे महत्त्वाचे ठरणार आहे. याआधी माघी गणेशोत्सवात POP मूर्तींच्या विसर्जनावर बंदी घालण्यात आली होती, ज्यामुळे काही मंडळांनी निषेध नोंदवला होता. यंदाच्या सार्वजनिक गणेशोत्सवातही हाच निर्णय कायम राहणार असल्याने विविध स्तरांवर प्रतिक्रिया उमटू शकतात.
पर्यावरणपूरक गणेशोत्सवाची वाटचाल
मुंबई महानगरपालिका आणि न्यायालयाच्या निर्णयामुळे 2025 चा गणेशोत्सव अधिक पर्यावरणपूरक आणि शाश्वत होणार आहे. गणेशभक्तांनी आणि मंडळांनी या नव्या नियमांचे पालन करून एक हरित आणि प्रदूषणमुक्त गणेशोत्सव साजरा करावा, असे आवाहन प्रशासनाकडून करण्यात आले आहे.