आजकालच्या धकाधकीच्या जीवनात अनेक लोकांचे जेवणाचे वेळापत्रक कधीच निश्चित नसते. ऑफिसची धावपळ, घरातील कामांची गडबड, इत्यादी कारणांमुळे, जेवणाच्या वेळेला आपल्याला अनेकदा घाई घाईने जेवायला लागते. काही लोक १० मिनिटांपेक्षा कमी वेळात जेवण संपवण्याचा प्रयत्न करतात, परंतु याचा शरीरावर काय परिणाम होऊ शकतो, हे कधी विचारले जाते का? तज्ज्ञांच्या मते, घाई घाईने जेवणे एक गंभीर आरोग्य समस्या बनू शकते.
शरीरावर होणारे दुष्परिणाम
जेव्हा आपल्याला अन्न खाण्याची घाई असते, तेव्हा पचन प्रक्रिया योग्य रितीने कार्यरत होत नाही. ‘टोन ३० पिलेट्स’च्या वरिष्ठ पोषणतज्ज्ञ आश्लेषा जोशी यांनी इंडियन एक्सप्रेसला सांगितले की, “जलद जेवणामुळे अन्नाचे नीट पचन होणे कठीण होऊ शकते. घास नीट चावला जात नाही, आणि लाळ आवश्यक असलेल्या पचन एंजाइम्ससह अन्नात मिसळत नाही. यामुळे पोटाला अतिरिक्त ताण येतो, ज्यामुळे अपचन, पोटफुगी आणि पोषक तत्त्वांचे कमी शोषण होऊ शकते.” हे सर्व पचन प्रक्रियेत अडथळे आणते आणि आरोग्याच्या इतर समस्यांना जन्म देऊ शकते.
अतिरिक्त प्रभाव – छातीत जळजळ आणि अस्वस्थता
घाईघाईने जेवण केल्यामुळे आणखी एक सामान्य समस्या म्हणजे छातीत जळजळ आणि अस्वस्थता. कन्सल्टंट डायटिशियन आणि प्रमाणित मधुमेह शिक्षिका कनिक्का मल्होत्रा यांनी याबाबत सांगितले, “जेव्हा अन्न योग्य प्रकारे चावले जात नाही, तेव्हा पोटातील आम्लाचा स्तर वाढतो. यामुळे छातीत जळजळ होऊ शकते.” या समस्येमुळे दीर्घकालीन काळापर्यंत पचनाच्या इतर समस्या, जसे की अस्वस्थता, इत्यादी होऊ शकतात.
चयापचय प्रक्रियेत व्यत्यय आणि वजनवाढ
पचन आणि चयापचय यांच्यात जवळचा संबंध आहे. घाई घाईने जेवताना, आतड्यांचा मेंदूसोबत संवाद पूर्णपणे होत नाही. त्यामुळं, शरीरातील ‘लेप्टिन’ सारखे हार्मोन्स काम करत नाहीत. याचा परिणाम म्हणून, शरीराला पोटभरल्याचा संकेत देण्यास वेळ लागतो, ज्यामुळे जास्त अन्न खाल्ले जाते. यामुळे वजन वाढू शकते आणि चयापचयाच्या समस्या उद्भवू शकतात. जर ही सवय कायम ठेवली तर, लठ्ठपणा आणि चयापचय सिंड्रोमसारख्या समस्यांचा धोका वाढतो.
तज्ज्ञांचा सल्ला
तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, जेवणाचे प्रमाण आणि गती नियंत्रित करणे आरोग्यासाठी आवश्यक आहे. जेवणास सावकाश घेण्यामुळे पचन प्रक्रिया सुधारते, पोषक तत्त्वांचे योग्य शोषण होईल आणि शरीरावर होणारे नकारात्मक परिणाम कमी होतील. म्हणून, जेवताना आपल्याला एकत्रितपणे आहार घेतल्यास तो अधिक फायदेशीर ठरतो. संतुलित आणि सावकाश आहार घेणे आरोग्य टिकवण्यासाठी महत्वाचे आहे.
